Dood en toevlucht

• Waar het denken over de dood toe leidt toevlucht nemen
• Het leven zinvol maken

We waren klaar met praten over vergankelijkheid en dood. Wanneer we denken dat we gaan sterven, en we weten niet wanneer, en wanneer we sterven karma en onze gewoonten gaan met ons mee, maar niet lichaam, bezittingen of vrienden en familieleden. (Als we daarover nadenken) dan leidt het ons natuurlijk tot nadenken over toevlucht.

Het leidt ons op twee manieren naar het denken over toevlucht. Een daarvan is (deze staat niet specifiek in de lamrim) als je ziet dat je gaat sterven en dat waar je je energie in hebt gestoken een beetje zinloos is in termen van toekomstige levens, dan lijkt het mij dat je automatisch een methode zoekt om je leven zinvol te maken, dus je toevlucht in de Buddha, Dharma, en Sangha omdat ze de methode leren om het leven zinvol te maken. Je zou direct van dood en vergankelijkheid naar toevlucht kunnen gaan.

In het lamrim je gaat van dood en vergankelijkheid naar de mogelijkheid om geboren te worden in de lagere rijken. Dat komt omdat als je gaat sterven, de natuurlijke vraag is: "Waar word ik herboren?" Dan kijk je naar de karma je hebt gemaakt en de kans is groot dat het een slechte wedergeboorte wordt. Dan maak je je daar behoorlijk zorgen over, en die bezorgdheid maakt je toevlucht.

Ik denk dat je beide kanten op kunt: rechtstreeks van de dood naar een toevluchtsoord. Maar dat is mijn gedachte, dat staat niet in de lamrim. De lamrim laat je door de lagere rijken gaan.

Ik denk dat als je beide kunt doen, het krachtiger wordt. Als je nadenkt over de mogelijkheid van een slechte wedergeboorte, maak je je zorgen, en dat kan heel krachtig zijn om ons te vertellen dat we uit onze luie stoel moeten komen en iets moeten doen. Niet zomaar een soort, manana à la manana, maar we moeten dringend iets doen, en we moeten iets krachtigs doen, omdat we anders in de lagere sferen terechtkomen. Dat kan een heel sterke motivator zijn. Sterker dan rechtstreeks van de dood naar een toevluchtsoord gaan.

Maar ik denk dat als je bovendien van de dood naar een toevluchtsoord gaat, dat het effect heeft dat je echt denkt: "Ik wil mijn leven zinvol maken." Natuurlijk is het vermijden van een slechte wedergeboorte een manier om je leven zinvol te maken, maar door het te zeggen als "Ik wil mijn leven niet zinvol maken", wordt het in een andere taal uitgedrukt en heeft het een iets andere invloed op onze geest. Want dan denken we aan “DIT leven wil ik mijn leven zinvol maken.” En in een volgend leven wil ik niet herboren worden in de lagere rijken. Daarom moet ik in dit leven iets krachtigs doen.

Ik denk dat beide manieren om het te doen de intensiteit van het draaien naar de maken Drie juwelen voor toevlucht, en dan hun eerste advies opvolgen, namelijk om onze zaken op orde te krijgen in termen van de karma-de acties die we doen. Het maakt dat hele proces veel krachtiger voor ons.