De feitelijke clausule

De koningin zei: 'Hier is de boodschapper van de koning: hij zit nu in de gevangenis en wordt gestraft en het proces begint pas volgende week woensdag, en natuurlijk komt de misdaad als laatste.'

'Maar stel dat hij de misdaad nooit begaat?' vroeg Alice.

'Dat zou des te beter zijn, nietwaar,' antwoordde de koningin.

Alice voelde dat het niet te ontkennen was. 'Natuurlijk zou het des te beter zijn,' zei ze, 'maar het zou niet des te beter zijn als hij gestraft zou worden.'

'Je hebt het mis,' zei de koningin. 'Bent u ooit gestraft?'

'Alleen voor fouten,' zei Alice.

'En je bent er des te beter van geworden, dat weet ik,' zei de koningin triomfantelijk.

'Ja, maar ik had de dingen gedaan waarvoor ik werd gestraft,' zei Alice.

'Maar als je ze niet had gedaan,' zei de koningin, 'zou dat nog beter zijn geweest, beter, beter, BETER!'

Haar stem ging bij elke 'beter' hoger tot het behoorlijk piepte.

Alice dacht: 'Er zit ergens een fout.'

Komt deze passage je bekend voor? Het zou moeten, het bovenstaande citaat is een uittreksel uit het boek van Lewis Carroll, Door het kijkglas. Het kan als een verrassing komen voor degenen die geloven dat onze wetten rechtvaardig zijn en dat ons rechtssysteem het fundament is waarop onze democratie staat, om te ontdekken dat het Amerikaanse Hooggerechtshof het daadwerkelijk met de koningin eens was. In hun uitspraak van 1997 in (Kansas v. Hendricks), bepaalden de rechters dat de detentie voor onbepaalde tijd van een veroordeelde zedendelinquent, na de voltooiing van zijn of haar gevangenisstraf, grondwettelijk gerechtvaardigd is. Hun uitspraak is gebaseerd op dezelfde filosofie als die van de koningin. Dit wordt het best samengevat door de bewering van Justice dat bepaalde 'professionals' nu het griezelige vermogen hebben om toekomstige criminele activiteiten nauwkeurig genoeg te voorspellen om onbeperkte opsluiting te rechtvaardigen van iedereen die zij als gevaarlijk beschouwen. Het resultaat is een nieuwe vorm van gevangenis die totaal verstoken is van de rechten die alle gevangenen tegenwoordig als heilig beschouwen.

Dit argument wordt aangevoerd door de sofist Thrasymachus in Plato's Republiek:

Ik bevestig dat de rechtvaardige niets anders is dan het voordeel van de sterkere.

Zedendelinquenten zijn nu de meest rechteloze minderheid in de natie met vrijwel geen stem in de regering en sommigen zeggen dat we er geen verdienen. Als onze levens zo gemakkelijk worden weggegooid, zou er geen verbeeldingskracht voor nodig zijn om aan te nemen dat de samenleving weinig geeft om de methode of de middelen die mensen tegenwoordig opsluiten. Zolang het publiek ervan overtuigd is dat detentie voor onbepaalde tijd de oplossing is voor zedendelicten, zal deze vorm van internering onverminderd doorgaan. Gerechtelijke procedures zullen verder worden gestroomlijnd om doelmatigheid te bereiken en grondwettelijke rechten zullen worden omzeild om tegemoet te komen aan de wraakzucht van het publiek.

In de achttiende eeuw schreef Blaise Pascal:

Het is gevaarlijk om mensen te vertellen dat de wetten niet rechtvaardig zijn, want ze gehoorzamen de wetten alleen omdat ze denken dat ze rechtvaardig zijn. Om deze reden moet mensen worden verteld om de wetten te gehoorzamen omdat het wetten zijn, net zoals ze heersers moeten gehoorzamen, niet omdat ze rechtvaardig zijn, maar omdat ze heersers zijn. Als dit wordt begrepen, wordt elke opstand voorkomen. Dit is de ware definitie van rechtvaardigheid.

Wie zou zo'n onheilspellend recept voor totalitarisme onderschrijven? Willen wij als samenleving en als leidende democratie in de wereld deze methodiek onderschrijven in ons bestuur? Het lijkt erop dat we dat doen, en ook dit zal zijn eigen gevolgen hebben, aangezien steeds meer strafbare feiten in aanmerking komen voor opsluiting voor onbepaalde tijd als alternatief voor andere gerechtelijke sancties. Met deze mentaliteit zal het uiteindelijke resultaat het verlies zijn van onze positie in de wereld als bolwerk van de democratie.

De vraag die we ons als samenleving zouden moeten stellen is: "Hoe ver zijn we bereid te gaan in dit konijnenhol?" De toekomst van onze natie berust op het antwoord op die vraag. Misschien had Alice gelijk; "Er zit ergens een fout."