De wijsheid van vriendelijkheid

Bangkok, Thailand – Deze scène zou een projectie van de geest kunnen zijn – een fragment uit een lopende film die keer op keer is hergebruikt. Maar om Ani Tenzin Palmo erin te laten spelen, met een smetteloos schone keuken vol nonnen en lekenvrouwen in het bosklooster van Suan Mokkh als decor, maakt dit een scenario dat geen enkele filmregisseur had kunnen bedenken of zelfs maar van durven dromen.

En toch zit ze hier, behaaglijk op een plastic stoel, kletsend, gebarend en lachend haar hartelijke, vreugdevolle lach.

Hoewel er verschillen zijn in taal en kleur van het gewaad van de 'cast', lijkt de 63-jarige Tibetaans-boeddhistische non goed te kunnen omgaan met haar nieuwe Thaise vrienden. Dit is niet verwonderlijk aangezien deze vrienden het geslacht van Tenzin Palmo delen en, nog belangrijker, haar aspiratie om verlichting te bereiken - zo niet in dit leven dan in een van de vele vervolgen waarvan ze denken dat ze zullen volgen.

Dat is precies de boodschap die de eerbiedwaardige bhikkuni (female monnik) herhaald tijdens haar recente wervelende tour door Thailand. "Verspil je tijd niet", drong ze er bij de verschillende groepen op aan waarmee ze sprak, of het nu Thais of buitenlanders zijn die mediteren in Suan Mokkh, zakenmensen in Bangkok, Mae Chi-studenten in Mahapajapati Boeddhistisch College voor nonnen in Nakhon Ratchasima of het grote publiek tijdens retraites in Nakhon Nayok en Chiang Mai. Aan allen benadrukte ze het belang van het koesteren van een constante staat van mindfulness.

“Verspil je menselijke geboorte niet, want als je dat doet, komt de kans misschien niet meer voor vele, vele levens.

Toen ik de ontdekte Buddha-dharma door een cursus [die] eigenlijk over Thais boeddhisme ging, toen ik 18 was, herkende ik meteen dat dit het enige ter wereld is dat belangrijk is. Daarom besloot ik dat ik moest proberen een leven te leiden dat me niet zou afleiden van het belangrijkste punt van: Buddha-dharma: om zoveel mogelijk verlichting te bereiken in je leven om anderen te helpen, want wat kan er nog meer toe doen?”

Tenzin Palmo heeft haar leven geleefd in het nastreven van wat ze nu leert. In 1964 verliet ze op 20-jarige leeftijd haar huis in Londen om een ​​spirituele reis door India te ondernemen. Een jaar later, kort na haar ontmoeting met haar Tibetaanse goeroe, de late achtste Khamtrul Rinpoche, werd Tenzin Palmo tot novice gewijd. (Ze ontving de volledige bhikkuni-wijding in 1973.) In de daaropvolgende jaren bestudeerde ze ijverig zowel de Tibetaans boeddhistische filosofie als de talloze rituelen en meditatie technieken van Vajrayana Boeddhisme. Ooit was ze de enige non die praktiseerde in een tempel van 100 monniken.

Haar reis was verre van gemakkelijk. Grot in de sneeuw, Tenzin Palmo's biografie, geschreven door journalist Vicki Mackenzie, beschrijft de patriarchale sfeer binnen de Tibetaanse kloosterlijk gemeenschap (een situatie die in veel boeddhistische landen voorkomt). In 1970 kreeg ze toestemming van haar goeroe om te verhuizen naar een andere tempel in de Himalaya-vallei van Lahaul.

Na zes jaar in dat besneeuwde land te hebben doorgebracht, nam Tenzin Palmo een radicale stap in haar zoektocht naar verlichting: ze begon een eenzame retraite in een grot op 4,000 meter boven zeeniveau. Twaalf jaar lang, de laatste drie in strikte isolement, leidde ze een ruig, precair bestaan ​​door te overleven op basisvoedsel in de meest schaarse voorwaarden terwijl ze het extreme weer van de Himalaya doorstaan.

Nu, in het gedimde licht van de keuken van Suan Mokkh, lijkt zo'n legendarische prestatie een heel leven verwijderd. Maar is het echt? De onderwerpen van Tenzin Palmo's gesprekken met de nonnen en upasika's (lekenbeoefenaars) hier variëren van Hollywood-films zoals Groundhog Day (ze vindt het een erg boeddhistische film) en De matrix (veel te gewelddadig), hoe je een balans kunt vinden tussen spirituele retraites en gemeenschapswerk en of het leven in een grot echt helpt om van je ego af te komen.

Tenzin Palmo's serene, luchtige persoonlijkheid logenstraft haar ongelooflijke innerlijke kracht. Ondanks haar zwakke gezondheid en het drukke schema van haar recente bezoek - bijna elke dag moest ze reizen, dharmacolleges geven en moeilijke vragen over spiritualiteit beantwoorden - behoudt Tenzin Palmo haar heldere scherpte. En haar immense vriendelijkheid ook. Zo nu en dan, als ze angst of behoefte aan troost voelt, benadert ze een van de vrouwen met wie ze aan het kletsen is en geeft ze een berenknuffel. Deze moederlijke omhelzing is de manifestatie van kalayanamitta (echte vriendschap).

"Daarom heb je een vrouw nodig monnik’, zegt ze nadat ze een vrouw in tranen omhelst. “Omdat [mannelijke] monniken dat niet kunnen.”

Dit terloops geven van liefde gaat gepaard met een onbeschrijfelijk gevoel van niet-gehechtheid, een besef van ruimte dat Tenzin Palmo in staat stelt anderen te huisvesten, maar zich nooit aan hen vast te klampen. Tijdens haar lezing in Suan Mokkh (waar haar de prestigieuze sprekerszetel werd aangeboden die ooit werd ingenomen door de overleden stichter van het klooster, Buddhadasa Bhikkhu), vertelde Tenzin Palmo een verhaal over de liefde van haar moeder als voorbeeld van een liefde die niet bindt.

“Toen ik 19 jaar oud was, wilde ik naar India gaan om een spirituele leraar. Eindelijk kreeg ik een uitnodigingsbrief. Ik herinner me dat ik langs de weg rende om mijn moeder te ontmoeten toen ze van haar werk kwam en tegen haar zei: 'Ik ga naar India!' En ze antwoordde: 'Oh ja schat, wanneer vertrek je?' Omdat ze van me hield, was ze blij dat ik haar verliet.”

Ze ging verder met het uitleggen van de moraal van het verhaal. “We verwarren liefde en gehechtheid. We denken dat ze hetzelfde zijn, maar eigenlijk zijn ze tegengestelden. Liefde is 'ik wil dat je gelukkig bent'. Gehechtheid is 'Ik wil dat je me gelukkig maakt'.

Tenzin Palmo's dharma-toespraken zijn eenvoudig maar ontroerend omdat elk woord dat ze zegt oprecht is. Terwijl ze spreekt, lijken haar woorden van binnenuit te ontspringen door een proces dat net zo natuurlijk is als ademhalen. In zekere zin is ze als een boom, die vervuiling en schade naar binnen zuigt en deze als positieve energie vrijgeeft.

Hoe handhaaft ze deze scherpe staat van bewustzijn? Om “in” maar niet “van” de wereld te zijn? Een analogie die Tenzin Palmo vaak gebruikt, is iemands bestaan ​​te vergelijken met een film. De meeste mensen laten zich volledig onderdompelen in het drama dat hun leven is. Maar als je een stap terug doet, zie je een heel ander beeld.

“Wat je eigenlijk hebt, is gewoon een lichtprojector en voor dat licht staan ​​kleine transparante frames die heel, heel snel bewegen. En dat projecteert wat lijkt op de werkelijkheid. Als we zien dat het maar een film is, kunnen we er nog steeds van genieten, maar we hoeven het niet zo serieus te nemen.”

Het cultiveren van opmerkzaamheid, zegt ze, kan ons in staat stellen om de snelle beweging van die "gedachtekaders" te doorzien. Als we deze oefening eenmaal onder de knie hebben, zullen de "mindmomenten" opmerkelijk langzamer worden, langzaam genoeg om de gaten tussen elk frame op te vangen.

En wat ligt er onder de illusoire 'waarheid' van de geest? Tenzin Palmo beschrijft de aanwezigheid van de ware, oorspronkelijke geest (“Buddha natuur") als de lucht ontdaan van wolken of een spiegel zonder vuil. Iets helders, lichts en oneindigs. “Het is er altijd, het is van iedereen. Er is geen 'ik', geen centrum."

Maar voor de meesten van ons zitten we meestal gevangen in onze relatieve geest. Een geest die “van nature een scheiding maakt tussen de denker en iedereen buiten de denker. Dat denkt in verleden, heden en toekomst.

“Het gaat erom een ​​glimp op te vangen van de helderblauwe lucht achter de wolken of de spiegel onder het vuil. Dus ook al zijn er dikke wolken of vuil, je weet dat het niet echt is en dat er iets meer is.

“Als we de hele tijd, 24 uur per dag, volledig in deze staat van naakt oerbewustzijn zijn, of we nu wakker zijn of slapen, worden we Buddha. Tot die tijd zijn we nog op de goede weg.”

Maar moeten we ons allemaal in een grot verschuilen om verlichting te zoeken? Vanuit haar ervaring beschrijft Tenzin Palmo een intense eenzame retraite als een "snelkookpan. Het geeft je de kans om echt naar binnen te kijken.” Maar als de beoefenaar verslaafd raakt aan de rustige sfeer of denkt dat hij superieur is aan anderen, dan is 'de praktijk fout gegaan', zegt ze.

Voor Tenzin Palmo wordt het ware dharma gevonden in het dagelijks leven. Het is het vermogen om “hier en nu te zijn en anderen voor zichzelf te stellen. Dit helpt ons om ons aangeboren egoïsme en onze aangeboren zorg voor alleen mij, mij, mij te overwinnen.”

Een verhaal dat ze vaak deelt, gaat over een advies van onschatbare waarde dat ze van een katholiek kreeg priester. Op de vraag of hij dacht dat Tenzin Palmo haar terugtocht moest hervatten of de veel formidabelere taak op zich moest nemen om een ​​nonnenklooster te beginnen, antwoordde de priester raadde meteen de tweede optie aan.

“Hij zei dat we als ruwe stukken hout zijn. Als we onszelf insmeren met zijde of fluweel, is dat misschien fijn, maar we worden er niet glad van. Om glad te worden, hebben we schuurpapier nodig.”

Minuten gaan over in uren. Op een gegeven moment sloot Tenzin Palmo haar ogen terwijl ze nog steeds in dezelfde plastic stoel zat. Het is een vermoeiend lange dag voor haar geweest. Maar is de eerbiedwaardige? monnik slapen? Of mediteert ze zoals ze 20 jaar geleden het grootste deel van haar tijd in de bergen deed? De twee mogelijkheidskaders versmelten bijna, overstijgen bijna de grenzen van ruimte en tijd. Welke is echt? En wat is slechts een projectie van de voortdurend rollende film van de geest?